Gdy ugryzie komar to trochę swędzi, prawda? A gdyby tak kąsało setki komarów dzień w dzień, noc w noc? Taki koszmar jest udziałem cierpiących na świąd ( swędzenie). Dawniej uważano, że „ to nie zmiany skórne swędzą, tylko świąd powoduje zmiany skórne”. W literaturze medycznej istniało pojęcie „błędnego koła”. Próbowano wiązania dzieciom rączek lub stosowania ubranek ze ślepymi rękawami. Dziś znamy mechanizmy świądu lepiej. Silny świąd jest objawem zwykle towarzyszącym ogniskom rumienia i obrzęku w pokrzywce, gdzie zmiany zajmują górną część brodawkowatej warstwy skóry. Nie pojawia się natomiast w obrzęku, gdyż ta postać zmian dotyczy warstwy podskórnej. Długotrwały nasilony świąd występuje w atopowym zapaleniu skóry i innych postaciach wyprysku.
Zakończenia czuciowe w skórze są połączone z mózgiem poprzez włókienka nerwowe tzw. aferentne czyli mówiąc żartem donoszące o aferach na powierzchni ciała do centrali. Sygnały z czujników ucisku i ruchu są przekazywane przez włókienka A, zaś bodźce z wykrywaczy bólu i świądu wędrują do kory mózgowej głównie przez gałązki C. Świąd jest bardzo dokuczliwą dolegliwością, która wyraża się koniecznością drapania „aż do bólu”. Uczeni tłumaczą potrzebę bolesnego drapania faktem, że w ten sposób zagłuszamy sygnały świądu, wędrujące nieco wolniej niż alarm bólowy przez te same włókna nerwowe C.
W reakcji na świąd nosa pojawia się pocieranie jego koniuszka ( „salut alergiczny”), świąd oczu prowadzi do ich „zatarcia” palcami, świąd podniebienia objawia się mlaskaniem, świąd gardła chrząkaniem, konieczność drapania alergicznej skóry wywołuje tzw. „przeczosy” czyli linijne blizenki i złuszczanie, świąd krocza lub odbytu prowokuje do nieeleganckich ruchów, itd. Objawy nasila wełna, kurz, ciepło, wysiłek, spocenie, infekcje. Odczuwanie świądu wzrasta podczas zmęczenia i snu, co prowadzi do nerwicy i poczucia nieszczęścia.
Co robić ?
- Dążyć do ustalenia przyczyny świądu ( od żółtaczki, cukrzycy, alergii po nowotwór!)
- Niezależnie od różnych przyczyn, uczucie świądu można częściowo zablokować lekami przeciwhistaminowymi (loratadyna, cetyryzyna i feksofenadyna ) lub przeciwdepresyjnymi (doksepina).
- W przypadkach wyprysku dopiero użycie sterydów hamuje świąd zależny od substancji uwalnianych z limfocytów T.
- Zimno skutecznie zmniejsza świąd, stosujmy więc lekkie ubiory, chłodne prysznice, cienką pościel, otwarte okno w sypialni.
- Paznokcie rąk alergików ze świądem powinny być krótko obcięte.
Łacińska nazwa opisanej dolegliwości to prurigo, pruritus, angielska itch. Cierpiący niech szukają porady także w Internecie.