Słowo płatek kojarzy się nam z kwiatem, angielski wyraz patch oznacza plaster, plamę, łatkę, naszywaną kieszeń i wiele innych rzeczy. Cóż to więc ma wspólnego z alergiami? Zaraz wykażę, że bardzo dużo oraz, że coraz więcej.
Pospolicie utożsamiane są z alergią sytuacje szybkiego narastania objawów - w skrajnym przypadku prowadzące do śmierci w ciągu minut. Te tzw. natychmiastowe stany typu I są zależne od przeciwciał E, których obecność oznaczamy w surowicy krwi lub w testach nakłucia skóry. Próby skórne punktowe z angielska zwane prick ( ukłucie, przekłucie) są – zgoła niesłusznie- uważane za jedyny dowód obecności lub braku uczulenia. Często zgłaszają się do mego gabinetu pacjenci z wyraźną chorobą alergiczną, zwłaszcza wypryskiem lub atopowym zapaleniem skóry, którym powiedziano- to nie alergia lecz nerwica bo testy punktowe ( czasami nieliczne) były ujemne. Czy taka opinia jest słuszna?
Najpierw posłużę się cytatem. Według odkrywcy IgE, profesora S.G.O. Johanssona, prezydenta Światowej Organizacji Alergii, obecnie zaledwie połowa osób cierpiących na wszelakie uczulenia ma uchwytne we krwi lub w skórze odczyny natychmiastowe, zależne od przeciwciał. Wiemy jak ich diagnozować i leczyć. A jak można pomóc drugiej połowie ?
Teraz parę słów o mechanizmie typu IV, czyli powolnej ( opóźnionej) alergii. W odróżnieniu od szybkiego typu I, rozwija się ona w ciągu dni, a nie minut. U jej podłoża leży reakcja komórek, a nie przeciwciał. Może się rozwinąć po kontakcie z pełnym białkowym antygenem ( jak w typie I), ale głównie powstaje w odpowiedzi na hapten czyli prosty związek chemiczny , dopiero w skórze wiązany z białkiem chorego.
W relacji osoby uczulonej np. na nikiel pojawiają się skargi „ już drugiego dnia”:
Można im zapobiec określając czynniki wywołujące właśnie za pomocą testów płatkowych (patch tests).
Odrobinę podejrzanej substancji w odpowiedniej „zaróbce” kładziemy na aluminiowe płaskie komory umocowane w plastrze hypoalergicznym. Całość przyklejamy na plecach. Wspomniane przygotowanie ma ułatwić przenikanie jonów metali i cząstek innych substancji w głąb skóry. Zdjęcie tak założonego plastra następuje po 2 dobach, a właściwy odczyt po 72 godzinach. Decyduje narastanie reakcji pomiędzy 48 a 72 godziną.